ماه: ژانویه 2021

مقاله ای درباره برداشت درست از نام ها

اسم های ایرانی و واژگان

از سال ۱۳۸۸ که تیم نام‌فارسی شروع به فعالیت خود کرد، همواره پیام های مختلف در زمینه برداشت های اشتباه و بعضا منفی از نام ها (خواه به عمد یا به سهو) برای ما ارسال می شده و می شود. پیام هایی که در قسمت تبادل نظر وبسایت، یا نظرات در پست های اینستاگرام نام‌فارسی و یا بعضا به صورت پیام خصوصی به چشم می خورد. بیشتر این پیام ها به نوعی همراه با تمسخر اسم ها بود که در این مورد قبل تر صبحت کردیم.

اما در این قسمت تمرکز ما روی تعابیر و برداشت هایی از یک اسم هست که تصور می کنیم با انگیزه مسخره کردن آن نام صورت نمی پذیرد. خیلی از دوستان با استناد به منابع غیرمعتبر و حتی معتبر معانی منفی، اشتباه و یا بد را از یک نام می بینند و ذهنشان به کل نسبت به آن نام تغییر می کند. پس خیلی نمی توان این افراد را نکوهش کرد و بهتر است با دادن اطلاعات درست و کامل درباره آن اسم یا اسامی، آن تفکر را اصلاح نمود. چیزی که در این ۱۱ سال هدف اصلی وبسایت و تیم نام‌فارسی بوده و هست.

تعبیر درست از نام ها

زمانی که به یک اسم از دید واژه نگاه شود ممکن است تعابیر مختلف برای آن وجود داشته باشد. مثلا اسم زیبای مانیا اگر از دید واژه پزشکی به آن دیده شود خیلی ها آن را معادل سندروم مانیا Manic میدانند، بی آنکه توجه به پیشینه این اسم در تاریخ و فرهنگ خودشان داشته باشند و به راستی که متاسفانه اکثریت ما به دلیل از دست دادن هویت خویش و عدم اعتماد به نفس، تعبیرهای خارجی و غیر ایرانی از یک واژه را ارجح و درست تر می دانیم!

حال آنکه اگر مثلا در مورد همین واژه مانیا تحقیق شود، متوجه می شویم که تاریخچه این واژه در زبان فارسی به عنوان اسم، شاید هزاران سال قبل از نامگذاری آن بیماری توسط غیر فارسی زبانان است.

در مورد خیلی از اسم ها تعبیر های این چنینی یا مشابه آن وجود دارد. به مورد دیگری که واقعا تاسف بار است توجه کنید. با گسترش کرونا و پررنگ شدن واژه “ووهان” در تیتر اخبار شاهد بودیم برخی از افراد نظر دادند که اسم ویهان ایشان را یاد ووهان می اندازد! جدا از اینکه این افراد به همین راحتی به فرهنگ، زبان، واژگان و اسامی خود پشت می کنند، متاسفانه عمق فاجعه این است که این افراد تازه نام ووهان را شنیده اند! چیزی که گواه از سطح سواد، آگاهی و میزان مطالعه دارد که در ایران اسفناک است. چقدر حیف که واژگان زیبای فارسی به خاطر این دلایل واقعا کوته نظرانه از دایره لغات و اسامی حذف شوند…

نگرش به نام ها به عنوان اسم و نه واژه

معانی مختلف یک واژه

مورد دیگری که در مورد خیلی از نام ها اتفاق می افتد. تمرکز برخی از افراد روی معانی دور از ذهن در مورد یک اسم است. امیدوارم یک چیز را همه فارسی زبانان بعنوان یک اصل بپذیرند:

به اسامی از دید اسم نگاه کنیم نه صرفا یک واژه.

خیلی از نام ها در واژه نامه دهخدا یا دیگر لغت نامه ها معانی متفاوتی غیر از معنی اسم دارند. زمانی که به یک اسم از دید واژه نگاه می شود معانی دیگر آن را نیز می توان بررسی کرد که البته از نظر ما خیلی در مورد اسم ها درست نیست.

برای مثال اسم پروا یک نام اصیل پارسی برای دختر به معنی فراغت و آسایش از قدیم بوده و هست، اگر از دید یک واژه به آن نگاه شود معنی هراس دارد و این نگاه درست نیست.

یا مثلا اسم طنین که به معنی انعکاس صوت و پژواک است و به مجاز معنی خوش آهنگی می دهد. حال برخی افراد بر معنی دور و عجیبی از این واژه که برداشت یک کتاب لغت نامه بوده و حتی برای کمتر کسی شناخته شده است تمرکز می کنند و به نوعی قصد تخریب این نام را دارند. و مسلما این کار درست نیست. با این کار اسامی ایرانی اصیل را حذف می کنیم و فقط تعابیر منفی از یک واژه را نگه می داریم.

مثال دیگر نام همتا هست که اگر از دید صرفا واژه به آن نگاه شود، به معنی مثل و مانند است. اما در گذشته این واژه به معنی همدم بوده است و با این معنی، همتا کاربرد زیبایی به عنوان اسم پیدا می کند.

نمونه دیگر نام آساره هست. اسم لری زیبای دخترانه که در برخی منابع (از جمله لغت نامه دهخدا) به صورت زیر معنی شده:

آساره = [ رَ / رِ ] (اِ) حساب. و ظاهراً این صورت تصحیف آمار و آماره است.

حال آنکه اسم آساره در لری یعنی ستاره و نامی شناخته شده بین لرزبانان عزیز ایران است.

تعبیر اشتباه از اسم ها

نگاه اشتباه دیگر که در مورد اسم‌هایی مثل کیانا یا پیمانه ممکن است به دلیل عدم آگاهی رخ دهد. به این صورت که کیانا را معادل کیان + الف تانیث یا الف نسبت بدانند یا پیمانه را معادل پیمان + ه تانیث! که کاملا غلط است و دلیلش هم عدم آگاهی درست از نام ها می باشد.

معنی به عنوان واژه یا عبارت در دیگر زبان ها

با یک مثال در این مورد شروع می کنیم. نام ماکان، اسمی که ریشه ایرانی (شمالی و فارسی) دارد و به معنی شجاعت است. اما برخی افراد و متاسفانه وبلاگ ها و وبسایت های غیر تخصصی این نام را عربی می دانند چون از نظر نوشتاری معادل عبارت “ما کانَ” در عربی است!!! “ما کانَ” به فارسی می شود “آنچه بوده است” و به تعبیر کدام منطق درستی این عبارت اسم هست؟! آیا اصلا ماکان در بین اعراب هم به عنوان اسم شناخته می شود؟ مسلما خیر.

چنین تصوراتی در مورد خیلی از نام ها از جمله اسم آتنا و … نیز در بین برخی افراد رایج هست. شاید هم ریشه این تفکرات تمایل ایشان برای عربی یا مذهبی جلوه دادن آن واژه برای کسب مقبولیت از جانب اطرافیان باشد…

بررسی تخصصی نام ها

در آخر باید اضافه کنیم در وبسایت نام‌فارسی علاوه بر لیست کامل نام ها، توضیح و بررسی دقیق اسم ها نیز قرار گرفته اند. تا شما عزیزان اطلاعات دقیق درباره اسم های ایرانی را کسب کنید. کافی است در قسمت جستجو (ذره بین بالای صفحه)، نام مورد نظر خود را جستجو کنید و بررسی تخصصی و نظرات دیگر دوستان در مورد آن نام را ببینید.

شما از این دسته نام ها موردی را سراغ دارید؟ در قسمت نظرات بنویسید.