دسته: اسم دختر

اسم های دخترانه در اشعار حافظ

پیش از این هم بارها اشاره کرده ایم که نام های ایرانی بخشی از فرهنگ ایران زمین است. بسیاری از این اسم های اصیل در کتب قدیمی، اشعار و متون باستانی سرزمین ما هستند که اصالت آن اسامی را نشان می دهد. در مطالب قبلی وبسایت، اسم های شاهنامه ای (نامهایی ایرانی که در کتاب شاهنامه فردوسی آمده اند) را گفتیم و حال نیک دیدیم که به پیش حافظ برویم و اسامی دخترانه موجود در دیوان حافظ و اشعار خواجه شمسُ‌الدّینْ محمّدِ بن بهاءُالدّینْ محمّدْ حافظِ شیرازی را در یک لیست برای عزیزان پارسی زبان گردآوری کنیم.

نام های دختر در غزلیات حافظ

بسیاری از اسم های دخترانه در دیوان حافظ، اسامی برگرفته از طبیعت هستند. چرا که ابیات حافظ مملو از تشبیه و تمثیل است و همین بخشی از زیبایی کلام اوست. واژگانی که از طبیعت گرفته شده اند و مفاهیم را برای شنونده ملموس تر و اشعار را لطیف تر می کند.

نوشین

شیدا

شیدا از آن شدم که نگارم چو ماه نو / ابرو نمود و جلوه گری کرد و رو ببست

بررسی کامل اسم شیدا.

نرگس

مست از می و میخواران از نرگس مستش مست / در نعل سمند او شکل مه نو پیدا

شقایق

چشم نرگس به شقایق نگران خواهد شد / این تطاول که کشید از غم هجران بلبل

و در جای دیگر داریم:

ما آن شقایقیم که با داغ زاده ایم / پیر مغان ز توبه ما گر ملول شد

ارغوان

ارغوان جام عقیقی به سمن خواهد داد / چشم نرگس به شقایق نگران خواهد شد

اسم های سمن، نرگس و شقایق نیز در این بیت هستند.

بده ساقی شراب ارغوانی / به یاد نرگس جادوی فرخ

نسرین

چو نسرین صد گل آرد بار و چون بلبل هزار آرد / خدا را چون دل ریشم قراری بست با زلفت

و در جای دیگر حافظ می فرماید:

شعر حافظ در زمان آدم اندر باغ خلد / دفتر نسرین و گل را زینت اوراق بود

نسترن

عجب که بوی گلی هست و رنگ نسترنی / به صبر کوش تو ای دل که حق رها نکند

لاله

رویت همه ساله لاله گون باد / اندر سر ما خیال عشقت

و در جای دیگر می فرماید:

ز حسرت لب شیرین هنوز می بینم / که لاله می دمد از خون دیده فرهاد

رها

به خدا رها کنم جان که ز جان خبر ندارم / به عیادتم قدم نه که ز بی خودی شوم به

شبنم

هر شبنمی در این ره صد بحر آتشین است / دردا که این معما شرح و بیان ندارد

چون قطره های شبنم بر برگ گل چکیده / لفظی فصیح شیرین قدی بلند چابک

آفاق

سلامت همه آفاق در سلامت توست / به هیچ عارضه شخص تو دردمند مباد

در بیت زیر “شهره” هم هست:

پیش از اینت بیش از این اندیشه عشاق بود / مهرورزی تو با ما شهره آفاق بود

شهره

شهره شهر مشو تا ننهم سر در کوه / شور شیرین منما تا نکنی فرهادم

افسانه

ترک افسانه بگو حافظ و می نوش دمی / که نخفتیم شب و شمع به افسانه بسوخت

و در جای دیگر می فرماید:

می دهد هر کسش افسونی و معلوم نشد / که دل نازک او مایل افسانه کیست

 

سحر

تا دم از شام سر زلف تو هر جا نزنند / با صبا گفت و شنیدم سحری نیست که نیست

و در جای دیگر خافظ می فرماید:

در گلستان ارم دوش چو از لطف هوا / زلف سنبل به نسیم سحری می آشفت

که شامل اسم نسیم هم هست!

نازنین

هر آن کو خاطر مجموع و یار نازنین دارد / سعادت همدم او گشت و دولتْ همنشین دارد

نسیم

همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی / به پیام آشنایان بنوازد آشنا را

و در غزلیات دیگر می فرماید:

خیال روی تو در هر طریق همره ماست / نسیم موی تو پیوند جان آگه ماست

ای نسیم سحر آرامگه یار کجاست / منزل آن مه عاشق کش عیار کجاست

ترانه

سرود مجلست اکنون فلک به رقص آرد / که شعر حافظ شیرین سخن ترانه توست

و در غزل دیگری از حافظ:

چو لطف باده کند جلوه در رخ ساقی / ز عاشقان به سرود و ترانه یاد آرید

ساحل

ای صبا گر بگذری بر ساحل رود ارس / بوسه زن بر خاک آن وادی و مشکین کن نفس

که شامل اسم های صبا و نفس هم هست.

نفس

چو باد عزم سر کوی یار خواهم کرد / نفس به بوی خوشش مشکبار خواهم کرد

صبا

مژده ای دل که دگر باد صبا بازآمد / هدهد خوش خبر از طرْف سبا بازآم

که شامل اسم مژده و سبا هم هست.

به بوی نافه ای کآخر صبا زان طره بگشاید / ز تاب جعد مشکینش چه خون افتاد در دل ها

و در جای دیگر می فرماید:

صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را / که سر به کوه و بیابان تو داده ای ما را

که شامل اسم های غزال و رعنا نیز هست.

مژده

رونق عهد شباب است دگر بستان را / می رسد مژده گل بلبل خوش الحان را

و در جای دیگر می فرماید:

بعد از این دست من و دامن سرو و لب جوی / خاصه اکنون که صبا مژده فروردین داد

ساغر

دور از این بهتر نباشد ساقیا عشرت گزین / حال از این خوشتر نباشد حافظا ساغر بخواه

خوش آمد گل وز آن خوشتر نباشد / که در دستت به جز ساغر نباشد

کجاست ساقی مه روی که من از سر مهر / چو چشم مست خودش ساغر گران گیرد

 

نگار

خنده جام می و زلف گره گیر نگار / ای بسا توبه که چون توبه حافظ بشکست

و در جای دیگر می فرماید:

هر آبروی که اندوختم ز دانش و دین / نثار خاک ره آن نگار خواهم کرد

بررسی کامل اسم نگار را ببینید.

غزل

آن که در طرز غزل نکته به حافظ آموخت / یار شیرین سخن نادره گفتار من است

مطربا مجلس انس است غزل خوان و سرود / چند گویی که چنین رفت و چنان خواهد شد

بررسی کامل اسم غزل را نیز ببینید.

ثریا

غزل گفتی و در سفتی بیا و خوش بخوان حافظ / که بر نظم تو افشاند فلک عقد ثریا را

غزاله

آن شاه تندحمله که خورشید شیرگیر / پیشش به روز معرکه کمتر غزاله بود

سبا

ای هدهد صبا به سبا می فرستمت / بنگر که از کجا به کجا می فرستمت

بررسی کامل اسم سبا و صبا را ببینید.

کیمیا

کیمیا در سه بیت از غزلیات مختلف حافظ:

آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند / آیا بود که گوشه چشمی به ما کنند

از کیمیای مهر تو زر گشت روی من / آری به یمن لطف شما خاک زر شود

بیاموزمت کیمیای سعادت / ز همصحبت بد جدایی جدایی

بررسی کامل اسم کیمیا را نیز ببینید.

اندیشه

گل در اندیشه که چون عشوه کند در کارش / دلربایی همه آن نیست که عاشق بکشند

یلدا

صحبت حکام ظلمت شب یلداست / نور ز خورشید جوی بو که برآید

یلدا فقط یکبار در اشعار حافظ آمده است! بررسی کامل: اسم یلدا.

شیرین

در جام جهان چو تلخ و شیرین به هم است / این از لب یار خواه و آن از لب جام

و در شعری که اشاره به داستان شیرین و فرهاد دارد:

این حکایت ها که از فرهاد و شیرین کرده اند / هیچ مژگان دراز و عشوه جادو نکرد

لیلی

در ره منزل لیلی که خطرهاست در آن / شرط اول قدم آن است که مجنون باشی

سلمی (سلما)

قاصد منزل سلمی که سلامت بادش / چه شود گر به سلامی دل ما شاد کند

منزل سلمی که بادش هر دم از ما صد سلام / پرصدای ساربانان بینی و بانگ جرس

گلچهر

ز روی دختر گلچهر رز نقاب انداز / مهل که روز وفاتم به خاک بسپارند

و در جای دیگر می فرماید:

اورنگ کو گلچهر کو نقش وفا و مهر کو / حالی من اندر عاشقی داو تمامی می زنم

دنیا

در رباعیات:

نی دولت دنیا به ستم می ارزد / نی لذت مستی اش الم می ارزد

و در غزلیات:

چو حافظ در قناعت کوش و از دنیای دون بگذر / که یک جو منت دونان دو صد من زر نمی ارزد

غم دنیای دنی چند خوری باده بخور / حیف باشد دل دانا که مشوش باشد

بررسی کامل: اسم دنیا.

زهره

که سعد و نحس ز تاثیر زهره و زحل است / دلم امید فراوان به وصل روی تو داشت

دریا

اشک حافظ خرد و صبر به دریا انداخت / چه کند سوز غم عشق نیارست نهفت

و در جای دیگر حافظ می فرماید:

دیده دریا کنم و صبر به صحرا فکنم / وندر این کار دل خویش به دریا فکنم

هستی

هنگام تنگ دستی در عیش کوش و مستی / کاین کیمیای هستی قارون کند گدا را

بنیاد هستی تو چو زیر و زبر شود / در دل مدار هیچ که زیر و زبر شوی

گیتی

آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است / با دوستان مروت با دشمنان مدارا

کی شدی روشن به گیتی راز پنهانم چو شمع / در میان آب و آتش همچنان سرگرم توست

پروین

از مه روی تو و اشک چو پروین من است / تا مرا عشق تو تعلیم سخن گفتن کرد

خرمن مه به جوی خوشه پروین به دو جو / آتش زهد و ریا خرمن دین خواهد سوخت

سیمین

ببرد از من قرار و طاقت و هوش / بت سنگین دل سیمین بناگوش

دستم اندر دامن ساقی سیمین ساق بود / در شب قدر ار صبوحی کرده ام عیبم مکن

مینا

جرعه جام بر این تخت روان افشانم / غلغل چنگ در این گنبد مینا فکنم

آن که پرنقش زد این دایره مینایی / کس ندانست که در گردش پرگار چه کر

و در قطعات:

همیشه باد جهانش به کام وز سر صدق / کمر به بندگی اش بسته چرخ مینایی

بررسی کامل: اسم مینا.

جانان

مرا در منزل جانان چه امن عیش چون هر دم / جرس فریاد می دارد که بربندید محمل ها

و در جای دیگر حافظ می فرماید:

ور میان جان و جانان ماجرایی رفت رفت / از سخن چینان ملالت ها پدید آمد ولی

و هم چنین می فرماید:

قبول کرد به جان هر سخن که جانان گفت / که گفت حافظ از اندیشه تو آمد باز

بررسی کامل: اسم جانان را نیز ببینید.

رخشان

شعری از اسامی ایرانی دختر

برای دختران ایران

دلم می خواهد یک دختر داشته باشم.
دختری با موهای بلند مشکی و چشم های درشت خندان.
اسمش را بگذارم “گیسو” و هر وقت دلم آشوب بود بنشانمش روی زانوانم و گیسهایش را ببافم تا قلبم آرام بگیرد.

حالا که فکرش را می کنم دلم می خواهد “باران” هم داشته باشم. دختری لاغر و قد بلند که با صدایی مخملی برایم شعر بخواند.

یک دختر تپل و مهربان با گونه های سرخ و گرد هم می خواهم. اسمش را بگذارم “آلما” و موهایش را با شامپوی سیب بشویم تا حسودی موهای طلایی خواهرش “گندم” را نکند.

آدم برای دختری با موهای طلایی جز گندم چه اسمی می تواند بگذارد. معلوم است، “خورشید”! اصلا خورشید باید اولین دخترم باشد و هر صبح که چشمهایش را باز می کند ببیند خواهرش “شبنم” زودتر از او سماور را روشن کرده،”شادی” را بیدار کرده و به “نسترن” رسیده.

دلم می خواهد در حیاط خانه م “ترانه” بخواند و “بهار” برقصد. “نگار“م خودش را لوس کند و من به هیچ کدام نگویم که روز تولد خواهرشان “الهه” مجذوب چشم هایش شده ام. دلم چقدر دختر می خواهد.

روزهایم بی “سحر“، شبهایم بی “مهتاب”، آسمانم بی “ستاره” و زندگی بدون “افسانه” ممکن نیست. تازه یک “ساقی” هم میخواهم تا سرم را گرم کند و “همدم” تا درد دل هایم را برایش بگویم. “رویا” می خواهم تا انگیزه زندگیم باشد و “آرزو” که دلیل نفس کشیدنم. دلم میخواهد یک دختر داشته باشم.

دختری که خودم را توی چشمهایش و آرزوهایم را روی پیشانیش ببینم.
هیچ اسمی توصیفش نکند. همه چیز باشد و هیچ نباشد. از هر قیدی آزاد باشد و در هیچ ظرفی جا نشود. رهای رها باشد! آری، انگار دلم می خواهد دخترم “رها” باشد…

نوشته: وحیده دولت آبادی

اشعار شما

اگر شما هم برای اسم دختر خود یا نام دختران شعری (حتی یک بیت) سروده اید در قسمت نظرات بنویسید تا با نام خود شما منتشر کنیم.

شاد باشید و خوشنام | نام‌فارسی مرجع نام های ایرانی از سال ۱۳۸۸